मराठी करेंट अफेयर्स प्रश्नोत्तरी : 10 जून, 2022 – marathi chalu Ghadamodi
FSSAI ने 4था राज्य अन्न सुरक्षा निर्देशांक जारी केला
जागतिक अन्न सुरक्षा दिनानिमित्त, आरोग्य आणि कुटुंब कल्याण मंत्रालयाने भारतीय अन्न सुरक्षा आणि मानक प्राधिकरण (FSSAI) च्या नेतृत्वाखाली चौथा राज्य अन्न सुरक्षा निर्देशांक (SFSI) जारी केला.
प्रमुख बाबी :-
अन्न सुरक्षेच्या पाच मापदंडांवर राज्यांची कामगिरी मोजण्यासाठी चौथा राज्य अन्न सुरक्षा निर्देशांक जाहीर करण्यात आला .
या निर्देशांकात तमिळनाडूने मोठ्या राज्यांच्या श्रेणीत प्रथम क्रमांक पटकावला आहे.
छोट्या राज्यांच्या श्रेणीत गोवा प्रथम, मणिपूर आणि सिक्कीम नंतर आहे.
केंद्रशासित प्रदेशांमध्ये जम्मू आणि काश्मीर पहिल्या क्रमांकावर आहे, त्यानंतर दिल्ली आणि चंदीगडचा क्रमांक लागतो.
राज्य अन्न सुरक्षा निर्देशांक कधी सुरू करण्यात आला?
भारताच्या अन्न सुरक्षा परिसंस्थेत स्पर्धात्मक आणि सकारात्मक बदल घडवून आणण्यासाठी 2018-19 मध्ये FSSAI लाँच करण्यात आले.
ही राज्ये कोणत्या पॅरामीटर्सवर क्रमवारीत आहेत?
SFSI मध्ये, पाच पॅरामीटर्सच्याआधारे राज्यांची निवड
एचआर आणि संस्थात्मक डेटा
अनुपालन
अन्न चाचणी सुविधा
प्रशिक्षण आणि क्षमता निर्माण
ग्राहक अधिकार क्षेत्र
FSSAI
FSSAI म्हणजे भारतीय अन्न सुरक्षा आणि मानक प्राधिकरण (FSSAI). ही एक स्वायत्त संस्था आहे, जी आरोग्य आणि कुटुंब कल्याण मंत्रालयाच्या अंतर्गत काम करते. त्याची स्थापना अन्न सुरक्षा आणि मानक अधिनियम, 2006 नुसार करण्यात आली.
श्री राजेश भूषण हे FSSAI चे विद्यमान अध्यक्ष आहेत.
नासा “DAVINCI मिशन” नावाची मोहीम सुरू करणार आहे. DAVINCI म्हणजे “Deep Atmosphere Venus Investigation of Noble Gases, Chemistry and Imaging Mission”.
दाविंची मिशन
हे मिशन 2029 मध्ये शुक्राजवळ उड्डाण करेल आणि तिथल्या कठोर वातावरणाचा शोध घेईल.
हे यान शुक्र ग्रहाच्या स्तरित वातावरणाचा शोध घेईल.
ते जून २०३१ पर्यंत शुक्राच्या पृष्ठभागावर पोहोचेल.
मिशन शुक्र विषयी डेटा कॅप्चर करेल, जे शास्त्रज्ञ 1980 च्या दशकाच्या सुरुवातीपासून मोजण्याचा प्रयत्न करत आहेत.
DAVINCI अंतराळ यान रसायनशास्त्र प्रयोगशाळा
DAVINCI अंतराळयान उड्डाण रसायनशास्त्र प्रयोगशाळा म्हणून काम करेल. हे शुक्राचे वातावरण आणि हवामानाचे विविध पैलू मोजू शकते. हे अंतराळयान त्याच्या उच्च प्रदेशांची पहिली उतरती छायाचित्रे घेईल. अंतराळयानाची उपकरणे शुक्राच्या पृष्ठभागाचा नकाशा तयार करू शकतील तसेच शुक्राच्या डोंगराळ प्रदेशांची रचना शोधू शकतील.
शुक्रावरील हवामान आणि महासागर
भौतिकशास्त्रज्ञ मायकेल वे यांच्या 2016 च्या अभ्यासानुसार, शुक्राच्या भूतकाळात हवामान आणि महासागर होते. तथापि, हा आता बहुतेक विषारी वातावरण असलेला मृत ग्रह आहे, या ग्रहाच्या पृष्ठभागाचे तापमान ४६२ डिग्री सेल्सियसपर्यंत असू शकते .
इथेनॉल मिश्रणात भारताची शानदार कामगिरी
अलीकडेच पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी सांगितले , भारताने निर्धारित वेळेच्या पाच महिने आधी पेट्रोलचे 10% इथेनॉल मिश्रण गाठले आहे.
मिसळण्याचे महत्त्व
10% इथेनॉल मिश्रणाने कार्बन उत्सर्जन 27 दलक्ष टनांनी कमी झाले आहे.
भारताचे तेल आयातीवरील परकीय चलन खर्चात 41,000 कोटी रुपयांची बचत झाली आहे.
येत्या 8 वर्षांत या मुळे शेतकऱ्यांचे उत्पन्न 40,000 कोटी रुपयांनी वाढणार .
आता ग्राहकांसाठी, 1 ऑक्टोबर 2022 पासून प्रति लिटर प्रदूषण कर 2 रुपये अतिरिक्त कर भरण्याची गरज राहणार नाही.
2022 च्या केंद्रीय अर्थसंकल्पात ऑक्टोबर 2022 पासून मिश्रित पेट्रोलवर अतिरिक्त कर प्रस्तावित करण्यात आला होता.
पार्श्वभूमी
2021 च्या जागतिक पर्यावरण दिनानिमित्त पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी हवामान बदलाविरुद्ध भारताच्या लढ्यात इथेनॉलवर आवाज उठवला. यावेळी त्यांनी 20% इथेनॉल मिश्रणाची ध्येय 2025 पर्यंत होईल .
मिश्रित रोडमॅप
NITI आयोगाच्या सहकार्याने तेल मंत्रालयाने एक संमिश्र रोडमॅप तयार केला होता.
2021 च्या जागतिक पर्यावरण दिनानिमित्त हे प्रकाशन करण्यात आले.
रोडमॅपने 2025-26 पर्यंत हळूहळू ‘E20’ (20% इथेनॉल-मिश्रित पेट्रोल) आणण्याची वार्षिक योजना सादर केली.
2030 पर्यंत बायोडिझेल आणि डिझेलचे 5% मिश्रण करण्याचे लक्ष्य देखील ठेवले आहे.
इथेनॉल मिश्रण
इथेनॉल मिश्रण प्रथम अटलबिहारी वाजपेयी यांनी सुरू केले होते. मात्र इथेनॉलचा पुरवठा आणि त्याची किंमत नसल्यामुळे कार्यक्रमात अडचणी आल्या. अशा प्रकारे, 2014 मध्ये, मिश्रण 2.3% होते.
इथेनॉल म्हणजे काय?
इथेनॉल हे गुळापासून बनवलेले एक साधे अल्कोहोल आहे. मोलॅसिस हे साखर उद्योगाचे उप-उत्पादन आहे.
क्रिकेटपटू मिताली राजने निवृत्तीची घोषणा केली
भारतीय महिला क्रिकेटपटू मिताली राजने ८ जून २०२२ रोजी सर्व प्रकारच्या क्रिकेटमधून निवृत्ती जाहीर केली.
तिने अलीकडेच न्यूझीलंडमध्ये संपन्न झालेल्या महिला विश्वचषक २०२२ मध्ये भारतीय संघाचे नेतृत्व केले.
मिताली राज कोण आहे ?
मिताली दोराई राज ही भारतीय क्रिकेट खेळाडू आहे. उजव्या हाताची फलंदाज म्हणून ती 1999 ते 2022 दरम्यान भारताकडून खेळली. 2004 ते 2022 दरम्यान त्याने भारताचे नेतृत्व केले. महिलांच्या आंतरराष्ट्रीय क्रिकेटमध्ये सर्वाधिक धावा करण्याचा विक्रम तिच्या नावावर आहे.
मिताली राजच्या नावावर रेकॉर्ड नोंदवले गेले
एकदिवसीय आंतरराष्ट्रीय सामन्यांमध्ये 7,000 हून अधिक धावा करणारी ती एकमेव महिला क्रिकेटपटू आहे.
एकदिवसीय क्रिकेटमध्ये सलग ७ अर्धशतके झळकावणारी ती पहिली खेळाडू आहे.
महिला वनडेमध्ये सर्वाधिक अर्धशतकांचा विक्रमही तिच्या नावावर आहे.
2018 च्या महिला ट्वेंटी20 आशिया चषकादरम्यान, ती T20I मध्ये 2000 धावांचा टप्पा पार करणारी, पुरुष किंवा महिला, भारताची पहिली खेळाडू ठरली.
2000 T20I धावा करणारी ती पहिली महिला क्रिकेटपटू देखील आहे.
2005 मध्ये ती भारताची कायमस्वरूपी कर्णधार बनली.
2005 आणि 2017 मध्ये एकापेक्षा जास्त आयसीसी एकदिवसीय विश्वचषक फायनलमध्ये देशाचे नेतृत्व करणारी राज ही एकमेव महिला खेळाडू आहे.
2019 मध्ये न्यूझीलंड महिला विरुद्ध भारताच्या मालिकेदरम्यान, 200 एकदिवसीय सामने खेळणारी ती पहिली महिला ठरली.
आंतरराष्ट्रीय क्रिकेटमध्ये २० वर्षे पूर्ण करणारी पहिली महिला होण्याचा विक्रमही तिच्या नावावर आहे.
आलोक कुमार चौधरी यांनी SBI चे MD म्हणून पदभार स्वीकारला
आलोक कुमार चौधरी यांनी स्टेट बँक ऑफ इंडिया (SBI) चे नवीन व्यवस्थापकीय संचालक (MD) म्हणून पदभार स्वीकारला आहे .
नियुक्ती 31 मे 2022 रोजी व्यवस्थापकीय संचालक म्हणून अश्वनी भाटिया यांची सेवानिवृत्त झाल्याच्या पार्श्वभूमीवर झाली आहे.
चौधरी हे यापूर्वी बँकेत उपव्यवस्थापकीय संचालक (वित्त) होते.आलोक कुमार चौधरी यांनी SBI चे MD म्हणून पदभार स्वीकारला
आलोक कुमार चौधरी यांनी स्टेट बँक ऑफ इंडिया (SBI) चे नवीन व्यवस्थापकीय संचालक (MD) म्हणून पदभार स्वीकारला आहे .
नियुक्ती 31 मे 2022 रोजी व्यवस्थापकीय संचालक म्हणून अश्वनी भाटिया यांची सेवानिवृत्त झाल्याच्या पार्श्वभूमीवर झाली आहे.
चौधरी हे यापूर्वी बँकेत उपव्यवस्थापकीय संचालक (वित्त) होते.
/////////////////////////////////// चालू-घडामोडी मराठी प्रश्न उत्तरे ///////////////////////////////////////
1. ‘लोकतंत्र के स्वर’ आणि ‘रिपब्लिकन एथिक्स’ ही कोणत्या भारतीय व्यक्तिमत्त्वाची निवडक भाषणे आहेत?
उत्तर – रामनाथ कोविंद
राष्ट्रपती राम नाथ कोविंद यांच्या ‘लोकतंत्र के स्वर’ आणि ‘रिपब्लिकन एथिक्स’ या निवडक भाषणांचा खंड-4 केंद्रीय शिक्षण मंत्री धर्मेंद्र प्रधान आणि माहिती आणि प्रसारण मंत्री अनुराग सिंह ठाकूर यांच्या हस्ते प्रकाशित करण्यात आला. माहिती आणि प्रसारण मंत्रालयाच्या प्रकाशन विभागाने ही पुस्तके प्रकाशित केली आहेत.
2. केंद्रीय मंत्रिमंडळाने बायोमेडिकल उपकरणे आणि तंत्रज्ञान क्षेत्रात कोणत्या देशासोबत सामंजस्य करारावर स्वाक्षरी करण्यास मान्यता दिली आहे?
उत्तर अमेरीका
केंद्रीय मंत्रिमंडळाने जैवतंत्रज्ञान विभाग, भारत सरकार आणि भारतीय वैद्यकीय संशोधन परिषद (ICMR) आणि आंतरराष्ट्रीय एड्स लस उपक्रम IAVI, USA यांच्यातील सामंजस्य करारावर स्वाक्षरी करण्यास मान्यता दिली. या सामंजस्य कराराचा उद्देश एचआयव्ही, टीबी, कोविड-19 आणि इतर संसर्गजन्य आणि दुर्लक्षित आजारांना प्रतिबंध आणि उपचार करण्यासाठी उत्तम जैव वैद्यकीय उपकरणे आणि तंत्रज्ञानाच्या विकासामध्ये योगदान देणे हा आहे.
3. रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया (RBI) ने घरोघरी बँकिंग सेवा पुरवण्यासाठी बँकांच्या कोणत्या श्रेणीला मान्यता दिली आहे?
उत्तर – अर्बन को-ऑपरेटिव्ह बँक
रिझर्व्ह बँकेने सहकारी बँकांकडून गृह कर्जाची मर्यादा टियर I शहरांसाठी 30 लाख रुपयांवरून 60 लाख रुपये केली आहे.
4. तंत्रज्ञान विकास निधी (TDF) योजना कोणत्या केंद्रीय मंत्रालयाशी संबंधित आहे?
उत्तर – संरक्षण मंत्रालय
संरक्षण मंत्री राजनाथ सिंह यांनी तंत्रज्ञान विकास निधी (TDF) योजनेंतर्गत निधी 10 कोटी रुपयांवरून 50 कोटी रुपये प्रति प्रकल्प करण्यास मान्यता दिली आहे. केंद्रीय अर्थसंकल्प 2022-23 मध्ये, संरक्षण R&D बजेटपैकी 25% खाजगी उद्योग, स्टार्ट-अप आणि शैक्षणिक संस्थांसाठी राखीव ठेवण्यात आले होते. TDF योजना एमएसएमई आणि स्टार्ट-अप्सद्वारे उत्पादने आणि तंत्रज्ञानाच्या स्वदेशी विकासास समर्थन देते.
5. OECD च्या अलीकडील अहवाल (जून 2022) नुसार, FY23 मध्ये भारतासाठी GDP वाढीचा अंदाज काय आहे?
उत्तर – ६.९%
आर्थिक सहकार आणि विकास संघटनेने (OECD) आर्थिक वर्ष 2023 मध्ये भारताचा विकास दर 8.1% वरून 6.9% पर्यंत कमी केला आहे. 2023 मध्ये जीडीपी वाढीचा दर 6.2 टक्के राहण्याचा अंदाज होता. भारतीय रिझर्व्ह बँकेच्या ७.२% वाढीच्या अंदाजापेक्षा हे कमी आहे.
