कबड्डी हा एक संपर्क खेळ आहे ज्याचा उगम प्राचीन भारतात झाला. “कबड्डी” हा शब्द तामिळ शब्द “काई-पिडी” पासून आला आहे, ज्याचा अर्थ “हात पकडणे” आहे.
हा खेळ दक्षिण आशियामध्ये विशेषतः भारत, बांगलादेश आणि पाकिस्तानमध्ये लोकप्रिय आहे. कबड्डीचा सर्वात जुना उल्लेख महाभारत या प्राचीन भारतीय महाकाव्यात आहे.
हा खेळ कुरु घराण्याच्या योद्धांनी खेळला होता, ज्यांनी ते प्रशिक्षण आणि कंडिशनिंगचे साधन म्हणून वापरले होते.
20 व्या शतकाच्या सुरुवातीस, कबड्डीला एक खेळ म्हणून व्यापक मान्यता मिळू लागली. पहिली राष्ट्रीय चॅम्पियनशिप 1938 मध्ये भारतात झाली आणि पहिली आंतरराष्ट्रीय कबड्डी स्पर्धा 1980 मध्ये कोलकाता, भारत येथे आयोजित करण्यात आली.
कालांतराने, कबड्डी हा एक लोकप्रिय मनोरंजक आणि स्पर्धात्मक खेळ म्हणून विकसित झाला. हे भारतातील खेडे आणि शहरांमध्ये खेळले जात असे, अनेकदा शेजारच्या समुदायांमधील विवाद आणि संघर्ष सोडवण्याचा एक मार्ग म्हणून सुद्धा प्रचलित होता
तेव्हापासून, कबड्डीची लोकप्रियता वाढली आहे आणि आता जगभरातील विविध लीग आणि स्पर्धांमध्ये तो व्यावसायिकपणे खेळला जातो. 2014 मध्ये भारतात स्थापन झालेली प्रो कबड्डी लीग ही देशातील सर्वात लोकप्रिय क्रीडा लीग बनली आहे, ज्यामध्ये भारतातील आणि परदेशातील संघ चॅम्पियनशिपसाठी भाग घेतात.
कबड्डी हा दक्षिण आशियातील एक लोकप्रिय संपर्क खेळ आहे, ज्यात दोन टीम दरम्यान सात खेळाडू असतात. हा खेळ त्वरित गतीचा असल्याने आणि शारीरिकतेचा असल्याने मानवी कृतीदारमध्ये उत्साहवादी असतो.
कबड्डी खेळाचे नियम : –
१. खेळाचा क्षेत्र: खेळाचा क्षेत्र एक १३ मीटर x १० मीटरचा आयताकार असतो, जो मध्य रेषेद्वारे दोन भागांमध्ये विभाजित आहे. कोर्टच्या एका किनाऱ्यावर एक अतिरिक्त बोनस लाइन आहे, जो मध्य रेषेपाशी एक थरार ३.७५ मीटर दूर आहे.
२. टीम: प्रत्येक टीमाची सात खेळाडू आहेत, ज्यातील एक हा “रेडर” आणि बाकी सहा “डिफेंडर” आहेत.
३. अवधी: कबड्डीचा एक मानक खेळ ४० मिनिटंचा असतो, जो २०-२० मिनिटे च्या दोन भागांमध्ये विभाजित असतो, त्यामध्ये पाच मिनिटांचा ब्रेक असतो.
4. रेडिंग: खेळाचा उद्देश हा आहे की आक्रमणकर्त्याने प्रतिस्पर्ध्याच्या कोर्टात प्रवेश करणे आणि “कबड्डी” शब्दाचा वारंवार उच्चार करताना शक्य तितक्या जास्त बचावकर्त्यांना टॅग करणे, ते अजूनही श्वास घेत असल्याचे दर्शविते. रेडरने नंतर बचावकर्त्यांकडून पकडल्याशिवाय स्वतःच्या कोर्टात परत जाणे आवश्यक आहे.
5. बचाव करणे: बचावपटूंचे लक्ष्य रेडरला बोनस रेषा ओलांडण्यापासून रोखणे, त्यांना दाबून ठेवणे आणि त्यांच्या स्वतःच्या कोर्टात परत येण्यापासून रोखणे आहे. स्कोअरिंग: प्रत्येक बचावकर्त्याला टॅग केलेल्या आणि यशस्वीरित्या त्यांच्या स्वतःच्या कोर्टात परत येण्यासाठी आक्रमण करणार्‍या संघाला एक गुण दिला जातो. जर रेडर पकडला गेला तर बचाव करणाऱ्या संघाला गुण मिळतो.
कबड्डी हा एक भारतीय खेळ आहे ज्यात दोन्ही टीम एकाच खेळाच्या ठिकाणी उभी असतात. एका टीममध्ये ७ खेळाडू असतात आणि त्यांना “रेड।” हा शब्द वापरला जातो. दुसर्या टीममध्ये तेवढ्याच खेळाडू असतात आणि त्यांना “ग्रीन” हा शब्द वापरला जातो.
खेळाच्या सुरुवातीत रेड टीममध्ये एका खेळाडूने ग्रीन टीमच्या सीमेत शिल्लक केल्याने तो रेड टीमच्या गुणांच्या एक अंकासाठी घेऊन येतो. त्यानंतर, ग्रीन टीमच्या खेळाडूने रेड टीमच्या सीमेत शिल्लक केल्याने तो ग्रीन टीमच्या गुणांच्या एक अंकासाठी घेऊन येतो.
खेळाच्या दुसऱ्या चरणात, रेड टीमच्या एका खेळाडूने ग्रीन टीमच्या खेळाडूंच्या सीमेत उतरल्यास तो त्यांना त्यांच्या टीममध्ये घेण्याच्या प्रयत्नात असतो. जेव्हा तो त्यांच्या टीममध्ये असतो तेव्हा तो त्यांना त्यांच्या सीमेत जाता आणि त्यांना त्यांच्या टीममध्ये घेता येतो
कबड्डी खेळाचा परिचय
| राष्ट्रीय खेळ आहे | बांगलादेश |
| कमाल खेळाडू | 12 खेळाडू आहेत |
| कबड्डी मैदानाचे मोजमाप | पुरुषांसाठी (13X10 मीटर) महिलांसाठी (12X8 मीटर) |
| खेळ वेळ मर्यादा | हे पुरुषांसाठी 40 मिनिटे आणि महिलांसाठी 30 मिनिटे आहे. |
| छाप्याची वेळ | 30 सेकंद |
| भारतात पदार्पण | 1915 आणि 1920 मध्ये |
| इतर नावे | हु तू तू आणि चेडुगुडू. |
| पहिला विश्वचषक | 2004 मध्ये |
| वजन मापदंड | ज्येष्ठ पुरुषांसाठी ८५ कि सीनियर महिलाओं के लिए 75kg जूनियर पुरुषों के लिए 70kg जूनियर गर्ल्स के लिए 65kg |
| सुट्टीची वेळ | 5 मिनिटे |
| प्रथमच महिला कबड्डी विश्वचषक | 2012 मध्ये |
| भारत कबड्डी फेडरेशन स्थापना | 1950 मध्ये |
| इंडियन कबड्डी प्रो लीग | 26 जुलै 2014 |
कबड्डी खेळाचे नियम कबड्डी खेळाचे नियम
कबड्डीचे अनेक नियम आहेत कारण ते वेगवेगळ्या प्रकारे खेळले जाते. त्याचे मूलभूत नियम खाली दिले आहेत.
- हा एक ‘हायली कॉन्टॅक्ट स्पोर्ट’ आहे, ज्यामध्ये खेळाडूचा मुख्य उद्देश त्याच्या प्रतिस्पर्ध्याच्या कोर्टात जाणे, त्यांना स्पर्श करणे आणि त्याच्या कोर्टवर यशस्वीरित्या परतणे हा असतो. या दरम्यान निघणारा खेळाडू कबड्डी कबड्डी म्हणत निघून जातो.
- प्रत्येक सामना 40 मिनिटांचा असावा. यादरम्यान खेळाडू प्रतिस्पर्धी संघाच्या कोर्टात ‘धाव’ मारतो. जो खेळाडू छापा टाकतो त्याला रेडर म्हणतात. एखाद्या खेळाडूने विरोधी संघाच्या कोर्टात प्रवेश करताच छापा सुरू होतो.
- रेडरला हाताळणाऱ्या विरोधी संघाच्या खेळाडूला बचावपटू म्हणतात. डिफेंडरला परिस्थितीनुसार रेडरला बाहेर काढण्याची संधी असते. कोणत्याही छाप्याची कमाल वेळ 30 सेकंद आहे. चढाई दरम्यान, रेडरला कबड्डी कबड्डीचा जप करावा लागतो, त्याला मंत्र म्हणतात.
- एकदा रेडरने बचावकर्त्याच्या कोर्टात प्रवेश केला की, रेडर दोन प्रकारे गुण मिळवू शकतो. यामध्ये पहिला बोनस पॉइंट आणि दुसरा टच पॉइंट आहे.
कबड्डी खेळाचे गुण
या गेममध्ये खालील प्रकारे काही गुण मिळवले जातात –
- बोनस पॉइंट: जर रेडर डिफेंडरच्या कोर्टात सहा किंवा अधिक खेळाडूंच्या उपस्थितीत बोनस रेषेपर्यंत पोहोचला, तर रेडरला बोनस पॉइंट मिळतो.
- टच पॉइंट: जेव्हा रेडर एक किंवा अधिक डिफेंडर खेळाडूंना स्पर्श केल्यानंतर त्याच्या कोर्टवर यशस्वीरित्या परत येतो तेव्हा टच पॉइंट प्राप्त होतो. हा टच पॉइंट डिफेंडर खेळाडूंनी स्पर्श केलेल्या संख्येइतका आहे. स्पर्श केलेल्या बचावपटू खेळाडूंना कोर्टाबाहेर फेकले जाते.
- टॅकल पॉइंट : जर एक किंवा अधिक बचावपटूंनी रेडरला 30 सेकंद बचाव करणार्‍या कोर्टात राहण्यास भाग पाडले तर बचाव करणार्‍या संघाला त्याऐवजी एक पॉइंट मिळतो.
- ऑल आउट: जर एखाद्या संघाचे सर्व खेळाडू त्यांच्या विरोधी संघाला पूर्णपणे बाद करून सर्व खेळाडूंना मैदानाबाहेर काढण्यात यशस्वी ठरले, तर विजेत्या संघाला त्याऐवजी 2 अतिरिक्त बोनस गुण मिळतात.
- एम्प्टी रेड: बकल लाइन ओलांडल्यानंतर, जर रेडर कोणत्याही डिफेंडरला स्पर्श न करता किंवा बोनस लाइनला स्पर्श न करता परत आला, तर तो रिकामा रेड मानला जाईल. रिकाम्या छाप्यामध्ये कोणत्याही संघाला गुण मिळत नाही.
- करा किंवा मरा छापा : जर एका पथकाने सलग दोन रिकामे छापे टाकले, तर तिसऱ्या छाप्याला ‘डू किंवा मरा’ छापा म्हणतात. या छाप्यादरम्यान संघाला बोनस किंवा टच पॉइंट मिळणे आवश्यक आहे. तसे न केल्यास बचाव करणाऱ्या संघाला अतिरिक्त गुण मिळतो.
- सुपर रेड : ज्या रेडमध्ये रेडर तीन किंवा अधिक गुण मिळवतो त्याला सुपर रेड म्हणतात. हे तीन पॉइंट बोनस आणि टचचे संयोजन असू शकते किंवा ते फक्त टच पॉइंट असू शकते.
- सुपर टॅकल : जर डिफेंडर संघातील खेळाडूंची संख्या तीन किंवा तीनपेक्षा कमी असेल आणि तो संघ एखाद्या रेडरला हाताळण्यास आणि बाद करण्यास सक्षम असेल तर त्याला सुपर टॅकल म्हणतात. बचाव करणाऱ्या संघाला सुपर टॅकलसाठी अतिरिक्त पॉइंट देखील मिळतो. बाद झालेल्या खेळाडूच्या पुनरुज्जीवनासाठी हा बिंदू वापरता येणार नाही.
कबड्डी खेळात अतिरिक्त वेळ
हा नियम विश्वचषकातील अंतिम आणि उपांत्य फेरीच्या सामन्यांदरम्यान आहे. फायनल आणि सेमीफायनल दरम्यान, 40 मिनिटांचा सामना बरोबरीत राहिल्यास, खेळ अतिरिक्त वेळेत वाढविला जातो.
- उपांत्य किंवा अंतिम सामन्यात बरोबरी झाल्यास, 7 मिनिटांचा अतिरिक्त सामना खेळला जातो. ही वेळ एका मिनिटाच्या ब्रेकसह दोन भागांमध्ये विभागली जाते. प्रत्येक भाग तीन मिनिटांचा असतो.
- त्यांच्या बारा खेळाडूंच्या संघातील कोणत्याही सात सर्वोत्तम खेळाडूंसह, दोन्ही संघ पुन्हा सात मिनिटे स्पर्धा करतात. यादरम्यान कोणत्याही संघाच्या प्रशिक्षकाला ‘टाइमआउट’ कोचिंग करण्याची परवानगी नाही. मात्र, लाइन अंपायर किंवा असिस्टंट स्कोअररच्या परवानगीने प्रशिक्षक संघासोबत राहू शकतात.
- अतिरिक्त वेळेत फक्त एक बदलण्याची परवानगी आहे. खेळाडूची ही बदली फक्त एक मिनिटाच्या ब्रेक दरम्यान होऊ शकते. या सात मिनिटांनंतरही सामना बरोबरीत राहिला तर गोल्डन रेड नियम वापरला जातो.
भारतातील कबड्डी खेळाचे प्रकार
भारतात खेळल्या जाणार्‍या कबड्डी खेळाचे चार अतिशय प्रसिद्ध प्रकार आहेत. हे भारतीय हौशी कबड्डी फेडरेशनने आयोजित केले आहे.
- संजीवनी कबड्डी – या कबड्डीमध्ये खेळाडूंचे पुनरुज्जीवन करण्याचा नियम आहे. जेव्हा विरोधी संघाचा खेळाडू बाद होतो, तेव्हा आक्रमक संघातील एका खेळाडूला पुनरुज्जीवन मिळते आणि तो पुन्हा आपल्या संघासाठी खेळू लागतो. हा खेळ देखील 40 मिनिटांचा आहे. ज्याला खेळताना पाच मिनिटांचा अर्धा वेळ मिळतो. दोन संघांमध्ये सात खेळाडू उपस्थित असतात आणि जो संघ सर्व खेळाडूंना त्याच्या प्रतिस्पर्ध्यातून बाद करतो त्याला बोनस म्हणून अतिरिक्त चार गुण मिळतात.
- मिथुन शैली – कबड्डीच्या या फॉरमॅटमध्येही दोन्ही संघात सात खेळाडू आहेत. खेळाच्या या फॉरमॅटमध्ये खेळाडूंना संजीवनी मिळत नाही, म्हणजेच जर एखाद्या संघाचा खेळाडू खेळादरम्यान मैदानाबाहेर गेला तर तो खेळ संपेपर्यंत मैदानाबाहेर राहतो. अशा प्रकारे, जो संघ आपल्या विरोधी संघातील सर्व खेळाडूंना मैदानाबाहेर काढण्यात यशस्वी होतो, त्या संघाला एक गुण मिळतो. अशाप्रकारे हा खेळ पाच-सात गुणांपर्यंत चालतो, म्हणजेच संपूर्ण खेळात पाच-सात सामने खेळले जातात. या प्रकारच्या सामन्यादरम्यान वेळ निश्चित केली जात नाही.
- अमर स्टाइल – हौशी कबड्डी फेडरेशनने आयोजित केलेला हा खेळाचा तिसरा फॉरमॅट आहे. हा फॉरमॅट अनेकदा संजीवनी फॉरमॅटसारखाच असतो, ज्यामध्ये कालावधी निश्चित केलेला नसतो. या प्रकारच्या खेळात बाद झालेल्या खेळाडूला मैदानाबाहेर जावे लागत नाही. बाद झालेला खेळाडू मैदानातच राहतो आणि पुढचा खेळ खेळतो. बाद होण्याच्या बदल्यात, आक्रमण करणाऱ्या संघाच्या खेळाडूला एक गुण मिळतो.
- पंजाबी कबड्डी – हा या खेळाचा चौथा प्रकार आहे. हे वर्तुळाकार सीमेच्या आत खेळले जाते. या वर्तुळाचा व्यास 72 फूट आहे. या कबड्डीच्या लांबी कबड्डी, सौंची कबड्डी आणि गुंगी कबड्डी या तीन शाखा आहेत.
कबड्डी खेळाचे ग्राऊंड
आमच्या देशात, अधिकांश कबड्डी ग्राऊंड १०३ मीटर लांब आणि ६९ मीटर रूंद असते. खेळाच्या उच्चतेची संरचना असलेल्या वेगळ्या प्रकारांमध्ये अंतर असतो. आमच्या देशात, उंची ११ मीटर असते, तर अंतरातील रिंग ७ मीटर चाकटीत असतो.
एका कबड्डी ग्राऊंडची वेगवेगळ्या संरचना असू शकते.
उदाहरणार्थ, कदाचित एका ग्राऊंडचा अंतर १३ मीटर लांब आणि १० मीटर रूंद असू शकतो, तसेच अंतराचा रिंग ६.७ मीटरच्या चाकटीत असू शकतो.
वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न
कबड्डी संघात किती खेळाडू आहेत?
कबड्डी संघात 12 खेळाडू असतात त्यापैकी फक्त 7 खेळाडू मैदानात खेळतात.
कबड्डीमध्ये एका वेळेस किती संघ खेळतात?
कबड्डीमध्ये एका वेळेस 02 संघ खेळतात
पहिली राष्ट्रीय कबड्डी स्पर्धा चॅम्पियनशिप 1938 मध्ये कोठे झाली ??
भारतात
पहिली आंतरराष्ट्रीय कबड्डी स्पर्धा 1980 मध्ये कोठे झाली ?
कोलकाता